Các tháp Chăm là một khối kiến trúc xây dựng bằng gạch nung màu đỏ sẫm lấy từ đất địa phương, phía trên mở rộng và thon vút hình bông hoa. Mặt bằng tháp đa số là hình vuông có không gian bên trong chật hẹp thường có cửa duy nhất mở về hướng Đông (hướng Mặt Trời mọc). Trần được cấu tạo vòm cuốn, trong lòng tháp đặt một bệ thờ thần bằng đá. Nghệ thuật chạm khắc, đẽo gọt công phu hình hoa lá, chim muông, vũ nữ, thần thánh thể hiện trên mặt tường ngoài của tháp. Các viên gạch liên kết với nhau rất rắn chắc, bền vững tới hàng chục thế kỷ.
Ngày 1 tháng 10 năm 2006, Trung tâm Quản lý di tích-di sản tỉnh Quảng Nam chính thức công bố thông tin: các nhà khoa học của Đại học Milan, Ý khi đang làm việc trùng tu nhóm tháp G-thuộc Thánh địa Mỹ Sơn đã nhận biết được loại vật liệu kết dính để xây tháp Champa cách đây vài trăm năm. Đó là loại keo được tinh chế từ một loài thực vật vốn có rất nhiều trong khu vực quanh di sản Mỹ Sơn, mà người dân địa phương thường gọi là cây dầu rái. Ngoài ra, họ cũng đã phát hiện ra một loại hợp chất có nguồn gốc từ thực vật bản địa nói trên có trong gạch sử dụng để xây tháp. Như vậy, những điều bí ẩn xung quanh vật liệu được người Chăm sử dụng để xây dựng các công trình tôn giáo ở Việt Nam sau hơn 100 năm đã được giải mã. Trước đó, một người thợ thủ công tên là Lê Văn Chỉnh (thuộc tỉnh Quảng Nam) cũng đã bỏ nhiều thời gian để nghiên cứu phương pháp xây dựng tháp Chăm đã phát hiện được hợp chất dầu rái trong gạch để xây tháp và chất kết dính, nhưng chưa được ai quan tâm thừa nhận.
Vào địa chỉ đã dẫn sẽ được xem ảnh của nhiều tháp Chăm hiện còn rải rác trên dải đất miền Trung, từ Quảng Nam trở vào cho đến Bình Thuận. Mọi người nên ghé thăm những nơi đó theo phong cách mở: không dự định trước điều gì, kể cả thời gian, gọi là thả lỏng để thư giãn.
Một vài tháp Chăm mà tôi có dịp ghé thăm:
Cụm tháp Bánh Ít, Bình Định, 7/2007Khi chúng tôi đến trời đã ngả chiều, những ngôi tháp in bóng trên nền mây viền ánh bạc.
Tháp Chăm Poklongarai, thành phố Phan Rang, 8/2008Chuyến đi công tác Nha Trang được tôi kéo dài thêm 2 ngày để chạy vòng Nha Trang - Đà Lạt - Phan Rang - Nha Trang.
Rất tiếc khi xuống tới Phan Rang nhà bảo tàng đã đóng cửa, hết giờ, chỉ kịp chạy lên thăm Tháp.
Mỹ Sơn là một trong hai Di sản Văn hóa Thế giới do UNESCO công nhận ở Quảng Nam, cùng với Hội An, vì những chứng tích đặc sắc và quy mô tập trung đại diện cho một dân tộc có thời huy hoàng trong lịch sử
Những "vườn" tháp đã được sang sửa
Chúng, các tháp Chăm nhưng chưa phải là tất cả, như minh họa cho lời của nhà nghiên cứu dân tộc học Inrasara Phú Trạm "Cái khác biệt rõ nhất giữa Chăm và Việt là ngôn ngữ. Cùng với bốn dân tộc anh em là Churu, Êđê, Giarai và Raglai, tiếng Chăm thuộc ngữ hệ Mã Lai - Đa đảo, còn Kinh thuộc nhóm Việt - Mường. Tiếng Chăm góp vào kho tàng ngôn ngữ Việt Nam hiện đại không phải là ít. Nhưng cái cốt tủy làm nên sự khác biệt lớn chính là văn minh. Ngay từ những năm đầu thế kỉ đầu tiên sau Công nguyên, trong khi Chăm tiếp nhận nền văn minh Ấn Độ thì Đại Việt nhận ảnh hưởng từ Trung Hoa. Trong quá trình lịch sử, qua xung đột, tiếp xúc và tiếp biến văn hóa giữa Champa và Đại Việt, người Chăm đã để lại bao nhiêu dấu tích khắp đồng bằng Bắc bộ và suốt dải đất miền Trung."
Phải chăng cái sự giống nhưng không bị đồng hóa của dân Việt trước Đại Hán Trung Hoa một phần là ở đây? Nếu câu hỏi này đáng là một câu hỏi, thì Giải thưởng Phan Châu Trinh 2009 về Nghiên cứu nên được xem là một điểm dấu và cần tiếp thêm sức làm rõ hơn nữa.
1 nhận xét:
Những nhận xét của HT gây nên một nỗi lấn cấn bởi ta phải thừa nhận một lịch sử đồng hóa và bị đồng hóa. Dù là kẻ mạnh, mà bị chia cắt, đồng hóa thì cũng chỉ để lại những dấu tích như Mỹ Sơn. Oai hùng như "chúa sơn lâm" rồi con cháu chúng ta cũng chỉ còn biết được trong vườn thú. Tiếc nuối lịch sử, ai mà không cảm nhận nhưng ta không có đường nào để quay ngược trở lại.
TT
Đăng nhận xét